Sốt xuất huyết ở trẻ em là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Đặc biệt, nhiều trẻ bị sốt có thể bị biến chứng nặng như sốt cao, lừ đừ, mệt mỏi, đau bụng, tay chân lạnh,… dẫn đến nguy kịch. Vì vậy, cha mẹ cần biết một số dấu hiệu của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ để đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời, tránh để trẻ biến chứng nặng.

I. Sốt xuất huyết là bệnh gì?

Sốt xuất huyết ở trẻ em và người lớn là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Virus này được truyền sang người qua vật chủ trung gian là muỗi. Khi một người bị muỗi đốt, virus có thể lây sang người đó và xâm nhập vào máu. Ngược lại, nếu người bị muỗi đốt đã bị nhiễm virus Dengue đã nhiễm trước đó thì vi rút này sẽ được truyền sang muỗi. Có thể nói, sốt xuất huyết đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn trên toàn thế giới trong những năm gần đây.

1. Nguyên nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra với tác nhân truyền bệnh là muỗi vằn thuộc giống Aedes. Muỗi thường hoạt động vào ban ngày và chỉ có muỗi cái mới truyền bệnh. Virus Dengue là nguyên nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, gồm 4 chủng: DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bệnh nhân bị nhiễm bất kỳ chủng virus sốt xuất huyết nào chỉ có khả năng phát triển miễn dịch với chủng đó. Điều này có nghĩa là những người mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue vẫn có thể bị nhiễm nhiều hơn một lần trong đời.

2. Sốt xuất huyết ở trẻ em có nguy hiểm không?

Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của bé. Nhiều cha mẹ thường lầm tưởng rằng bệnh sốt của con mình đã được chữa khỏi nhưng điều này hoàn toàn sai lầm. Mặc dù cơn sốt của bé có thể hết vào ngày thứ 3, nhưng nó có thể trở nên trầm trọng hơn trong vài ngày tới. Lúc này, virus gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em có thể khiến cơ thể suy nhược, suy giảm hệ miễn dịch, gây xuất huyết dưới da. Nhiều trường hợp, gia đình không đưa trẻ đi khám mà tự ý điều trị, không phát hiện kịp thời tình trạng nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết dẫn đến trẻ nằm viện muộn, bệnh nặng và biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em

Đầu tiên, biến chứng nguy hiểm của bệnh phải kể đến là sốc do mất máu và thoát huyết tương. Sau khi virus Dengue xâm nhập vào cơ thể người sẽ làm tăng tính thấm của mao mạch dẫn đến rò rỉ huyết tương, cô đặc máu dẫn đến sốc. Tiếp xúc lâu dài có thể khiến huyết tương tích tụ trong màng não, dẫn đến phù não, có thể dẫn đến các vấn đề thần kinh và hôn mê. Ngoài ra, huyết tương rò rỉ có thể tràn và đi vào đường thở gây viêm đường thở, tràn dịch màng phổi, phù phổi, mù đột ngột, tụt huyết áp, biến chứng ở mắt như viêm não,… Vì vậy, đối với bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, việc theo dõi để đánh giá tình trạng bệnh là rất quan trọng.

II. Biểu hiện của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em

Biểu hiện sốt xuất huyết ở trẻ em

Biểu hiện của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em rất đa dạng và diễn biến bệnh cũng phức tạp. Bệnh khởi phát thường rất đột ngột, diễn tiến nhanh từ nhẹ đến nặng qua 3 giai đoạn: sốt, nguy hiểm và phục hồi.

1. Giai đoạn sốt

Trong giai đoạn đầu của bệnh sốt xuất huyết, trẻ đột ngột phát sốt cao liên tục. Trẻ nhỏ hay cáu gắt, quấy khóc. Trẻ lớn thì đau đầu, chán ăn, buồn nôn, biểu hiện xung huyết da (chấm xuất huyết dưới da), đau cơ xương, đau hốc mắt và chảy máu hoặc chảy máu nướu răng. Kết quả xét nghiệm máu trong giai đoạn sốt thường không rõ ràng. Cụ thể, thể tích hồng cầu (hematocrit) hầu hết bình thường, số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm dần, bạch cầu thường giảm.

2. Giai đoạn nguy hiểm

Sau giai đoạn sốt, trẻ bước vào giai đoạn ốm nặng, thường là từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau khi phát bệnh. Ở giai đoạn này, biểu hiện sốt xuất huyết ở trẻ em vẫn có thể là sốt hoặc thuyên giảm, trẻ bị thoát huyết tương (một lượng lớn huyết tương trong máu chảy ra ngoài gây chướng bụng, thường kéo dài trong 24 đến 48 giờ).

Do đó, khi đi khám, bác sĩ có thể phát hiện trẻ bị tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng, gan to bất thường, phù nề mi mắt. Thoát huyết tương nghiêm trọng có thể gây sốc, biểu hiện là mệt mỏi, cáu kỉnh, buồn ngủ, chân tay lạnh, da ẩm lạnh, mạch nhanh,…; huyết áp kẹt (chênh lệch giữa huyết áp tối thiểu và tối đa nhỏ hơn 20mmHg), hạ huyết áp hoặc huyết áp không đo được. Đặc biệt ở trẻ em bị xuất huyết dưới da hoặc các mảng bầm tím rải rác hoặc tập trung ở mặt trước cẳng chân và mặt trong của cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn, chảy máu niêm mạc như chảy máu cam, chảy máu lợi, tiểu ra máu.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là chảy máu không phải là biểu hiện bắt buộc của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, vì trẻ có thể mắc bệnh mà không hề chảy máu. Do đó, dù có hay không có triệu chứng chảy máu thì bệnh vẫn có thể chuyển sang giai đoạn nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong. Một biến chứng nguy hiểm là sốc, biểu hiện ở 3 trạng thái suy giảm: giảm ý thức, hạ thân nhiệt và giảm huyết áp. Ở giai đoạn nguy hiểm này, xét nghiệm máu thấy số lượng tiểu cầu giảm mạnh dưới 100.000/ mm3, trường hợp nặng bé có thể bị rối loạn đông máu, rất nguy hiểm.

3. Giai đoạn phục hồi

Sau giai đoạn nguy hiểm, khoảng 48 đến 72 giờ là giai đoạn hồi phục, giảm sốt, tình trạng bệnh được cải thiện, ăn ngon miệng hơn, huyết áp ổn định hơn, đi tiểu nhiều hơn. Khi xét nghiệm máu thấy số lượng bạch cầu tăng nhanh, số lượng tiểu cầu dần trở lại bình thường, nhưng thường chậm hơn số lượng bạch cầu.

→ Xem ngay: Những loại bệnh thường gặp khi trẻ con đi học trở lại ba mẹ cần lưu ý

III. Cách điều trị sốt xuất huyết ở trẻ em tại nhà

Chăm sóc trẻ em bị sốt xuất huyết

Đối với bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, việc theo dõi tại nhà là rất quan trọng đối với cha mẹ, vì không phải trẻ bị sốt xuất huyết nào cũng phải nhập viện, khi điều trị tại nhà cần chú ý những vấn đề sau:

– Khi phát hiện trẻ có các biểu hiện của bệnh sốt xuất huyết, hãy đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán. Sau đó, các trường hợp sốt xuất huyết ở trẻ em có thể được điều trị tại nhà với sự tái khám đầy đủ theo lịch hẹn. Điều quan trọng là bạn phải tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ để có quá trình điều trị nhanh nhất.

– Nếu trẻ sốt cao trên 39 độ C, uống paracetamol theo hướng dẫn sử dụng, cởi quần áo và hạ nhiệt. Lưu ý không dùng aspirin hoặc ibuprofen, vì có thể gây xuất huyết và toan máu;

– Chăm sóc trẻ theo chế độ dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích bé uống nhiều nước (nước lạnh), oresol (nước điện giải), nước hoa quả (nước dừa, cam, chanh,…) hoặc ăn cháo loãng với muối để bổ sung điện giải cho bé.

– Trong ngày nên chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ, thức ăn nhẹ, dễ tiêu hóa và cân đối dinh dưỡng. Không nên dùng thức ăn và đồ uống sẫm màu (để không bị nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa);

– Trẻ bị sốt xuất huyết nên nghỉ ngơi tại nhà, hạn chế vận động;

Nếu trẻ không uống được do nôn nhiều, lừ đừ, không tỉnh táo thì cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được hướng dẫn thêm.

– Trong quá trình chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết, nếu thấy trẻ có một trong các biểu hiện sau, bạn cần đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời:

+ Vật vã, uể oải;

+ Đau bụng ngày càng nặng;

+ Da đỏ ngầu nhưng tứ chi lạnh lẽo;

+ Nôn mửa liên tục, đột ngột;

+ Xuất huyết tiêu hóa đột ngột.

Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em vẫn đang là nỗi lo của nhiều gia đình và bệnh sẽ có xu hướng gia tăng trong thời gian tới. Để bảo vệ sức khỏe của bé và gia đình trước nguy cơ lây nhiễm bệnh, cha mẹ cần thực hiện các biện pháp diệt muỗi. Nếu trẻ bị sốt xuất huyết, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa nhi để được khám và hướng dẫn điều dưỡng. Và đừng quên theo dõi trường mầm non song ngữ Con Mèo Vàng để cập nhật những thông tin về chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ nhé.