Làm
sao để dạy con tự lập từ khi còn nhỏ luôn là nỗi băn khoăn của nhiều bậc cha mẹ.
Phải bắt đầu từ đâu và phải dạy con như thế nào đó thực sự là một điều khó khăn
mà bắt buộc cha mẹ nào cũng phải vượt qua. Có 3 điểm
nổi bật chính nhất trong cách dạy con tự lập của người nhật đó là: dạy con tự lập
khi đến trường, tạo thói quen tự lập từ sớm và không bao giờ chỉ trích những kết
quả mà con làm được.
Dạy
con tự lập khi đến trường
Khi ở nhà
hay đi học, ba mẹ Nhật đều chú ý đến việc dạy con tự lập và luôn khuyến khích
con tự làm những việc cá nhân của mình. Trẻ em Nhật được dạy phải tự mình mặc
quần áo, mang giày và xách đồ của mình bởi vì các em phải thay đồ rất nhiều lần
khi ở trường: khi mới đến lớp, trẻ phải tháo giày ra và thay bằng dép đi trong
nhà; nếu có giờ học thể dục, trẻ cũng phải thay đồ và giày. Tất cả những việc đấy
các em đều phải tự làm.
Sau giờ học,
trẻ em Nhật phải thu dọn bàn ghế và phòng học của mình. Lau bảng, giặt khăn
lau, quét lớp… những công việc như vậy được các em chia đều và cùng nhau làm, vừa
giúp được lẫn nhau.
thời gian học thường kéo dài từ sáng tới chiều, các em thường được mẹ chuẩn bị
bữa ăn mang theo và tự ăn trong những giờ nghỉ trưa. Việc một đứa trẻ tự ăn và
dọn dẹp phần ăn của mình là điều hết sức bình thường ở Nhật. Thậm chí, có nhiều
bạn nhỏ ở Nhật tuy mới là học sinh tiểu hoc nhưng đã có thể nấu ăn và tự nấu
cho bản thân.
khóa. Có rất nhiều khóa học và những câu lạc bộ dạy nữ công gia chánh, thêu
thùa may vá hay nấu những món ăn đơn giản hoặc những câu lạc bộ thể thao như bắn
cung, tập võ…
lên cấp 1, các bé được khuyến khích là nên tự đi một mình và không nên làm phiền
người khác quá nhiều trên đường đi học. Sự “tạo điều kiện” hết cỡ của bố mẹ như
vậy sẽ giúp con hình thành một thói quen tự giác, tự lập trong chính công việc
cá nhân mà không phải phụ thuộc vào bất kỳ một ai khác. Tính tự lập của con sẽ
có cơ hội được phát triển mạnh mẽ hơn nữa nếu như bố mẹ quan tâm và tạo điều kiện
hết cỡ cho làm mọi việc. Các em sẽ phải tự sắp xếp bàn ghế mình ngồi, tự giác
giữ gìn vệ sinh lớp học, khi làm rơi đồ, các em được khuyến khích tự mình nhặt
lên mà không nhờ vả bạn bè. Bên cạnh sự tự giác, các em nhỏ còn được rèn thói
quen chủ động. Khi nộp bài, các em phải tự đưa lên cho giảng viên mà không truyền
qua tay bạn. Hãy rèn sự tự lập của con bắt đầu từ những việc nhỏ như để con tự
học, tự vui chơi, tự ăn và làm những việc cá nhân của mình.
Tạo
thói quen tự lập từ sớm
Hãy bắt đầu
từ những việc đơn giản, như việc cho trẻ tự mặc quần áo chẳng hạn. Dạy trẻ phân
biệt mặt trước sau, trái phải, dạy trẻ mặc quần áo như thế nào. Có thể trẻ sẽ mất
rất nhiều thời gian trong những lần đầu. Nhưng mẹ nên kiên nhẫn, khuyến khích
hoặc khen ngợi trẻ thay vì làm giúp trẻ. Sau một vài lần, trẻ hoàn toàn có thể
tự mặc quần áo một cách nhanh chóng. Tập cho trẻ trong các hoạt động hằng ngày
của mình như tự gấp quần áo của mình hay chỉ đơn giản là đem cất ly nước mà trẻ
vừa uống xong có thể giúp trẻ tự lập hơn. Mẹ cũng có thể cho trẻ làm “chân chạy
vặt” mỗi khi mẹ làm bếp, vừa tăng cơ hội gần gũi giữa mẹ và trẻ vừa giúp bé tự
lập hơn. Bắt đầu từ những việc đơn giản và tăng dần mức độ khó lên khi trẻ đã
quen dần. Khi trẻ đã quen với việc cất đồ chơi sau khi chơi, mẹ có thể khuyến
khích con tự dọn dẹp phòng của mình hoặc giúp mẹ làm những công việc nhà đơn giản.
Mẹ cũng nên chú ý là không nên la mắng con khi bé chưa thể tự mình làm được những
việc đó.
Việc la mắng
chỉ làm con mất tự tin với khả năng của mình. Hãy kiên trì và nhẹ nhàng hướng dẫn
cho con cách làm một lần nữa. Khi trẻ tập ăn, để hạn chế bát đũa đổ vỡ và các
con bôi bẩn lung tung, cha mẹ Nhật thường trải một tấm thảm nhựa dưới chân ghế
ăn và bát, đũa cũng dùng những loại bằng nhựa, được thiết kế đặc biệt phù hợp với
khả năng cầm của trẻ và thực phẩm cũng luôn cắt gọn đủ lớn để trẻ có thể tự xúc
mà không gặp rắc rối. Trên bàn ăn, cha mẹ Nhật lúc nào cũng đặt một chiếc khăn
ướt và một chiếc khăn ăn để trẻ có thể học theo người lớn tự vệ sinh cho sạch.
Nếu như bồn rửa mặt và đánh răng quá cao thì mẹ Nhật sẽ thiết kế một chiếc ghế
để con trèo lên. Quần áo nhiều cúc con chưa biết cởi thì mẹ Nhật sẽ thiết kế những
loại khoá kéo, kim băng cài hoặc cúc bấm đơn giản để con có thể tự mặc quần áo.
Trên giày dép của trẻ em Nhật luôn có một hình ngôi sao hoặc hoạ tiết nhỏ thêu
vào để bé biết phân biệt giày trái – phải mà tự đi đúng chân. Ở nhà muốn con biết
tự cất đồ chơi thì cha mẹ sẽ làm một vài chiếc giỏ, trên đó dán đề can ghi rõ
loại đồ chơi với từng giỏ để trẻ hiểu qui tắc mà phân loại, cất giữ đúng chỗ.
Không
bao giờ chỉ trích
Mỗi chúng
ta khi làm việc tốt ai cũng mong muốn nhận được lời khen. Và trẻ con cũng vậy.
Theo các chuyên gia, việc giáo dục trẻ mầm non điều quan trọng là quá trình để
trẻ khám phá, học cách làm và rút ra kinh nghiệm tự lập cho lần sau chứ không
phải kết quả như thế nào. Và trẻ con cũng vậy. Theo các chuyên gia, việc giáo dục
trẻ mầm non điều quan trọng là quá trình để trẻ khám phá, học cách làm và rút
ra kinh nghiệm tự lập cho lần sau chứ không phải kết quả như thế nào.
Cha mẹ Nhật
quan niệm rằng chúng ta làm việc rất nhiều lần mới có thể thành thạo, nên khi
trẻ bắt đầu làm dù có chậm hay sai sót thì cũng là chuyện rất bình thường. Do
đó mà mẹ Nhật không bao giờ chê trách con cái, ngược lại họ luôn khích lệ để trẻ
hào hứng và tự lập hơn. Luôn khuyến khích trẻ nói những điều mình nghĩ và làm
những gì mình cho là đúng. Nếu các em nói sai, sẽ không ai chê trách các em bởi
phương châm của người Nhật là “Thà làm sai còn hơn không làm gì cả”. Hơn nữa, bằng
cách dám mắc sai lầm, các em sẽ mạnh dạn hơn và đánh giá được bản thân.
