Cha mẹ nào cũng muốn nuôi dạy con cái trở thành người thành công, hạnh phúc, có ích cho cộng đồng và xã hội. Thế nhưng, làm thế nào để nuôi dạy trẻ thông minh lại là vấn đề khiến nhiều bậc cha mẹ đau đầu bởi chúng ta đều biết rằng cách chăm sóc của cha mẹ có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của con. Chính vì vậy, trong bài viết ngày hôm nay, Trường mầm non song ngữ Con Mèo Vàng sẽ chia sẻ đến các bậc phụ huynh những kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh và các bí quyết để cha mẹ kích thích sự phát triển não bộ của trẻ.
I. Kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh dành cho cha mẹ (Phần 1)
1. Cho trẻ bắt đầu học tập từ sớm
Theo nghiên cứu của Ronald Ferguson, Giảng viên Cao cấp về Giáo dục và Chính sách Công của Đại học Harvard, trẻ nên được học tập từ sớm, “bắt đầu từ khi còn trong nôi” bởi giai đoạn từ sơ sinh đến mẫu giáo, não bộ con phát triển rất nhanh. Cha mẹ có thể tương tác trực tiếp với trẻ, nói chuyện, hát và sử dụng cử chỉ, các con số và nhịp điệu để con có thể lưu giữ hình ảnh và cảm xúc đối với cha mẹ.
Ngoài ra, theo nhà nghiên cứu Greg Duncan của Đại học Northwestern “Việc thành thạo các kỹ năng toán học sớm không chỉ dự đoán thành tích toán học trong tương lai, nó còn dự đoán thành tích đọc tốt trong tương lai”. Cho con học Toán ngay từ khi còn nhỏ không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng tư duy mà còn phát triển các kỹ năng mềm cũng như sự tự lập và sáng tạo cao hơn.
2. Thường xuyên đọc sách cho con nghe
Theo kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh của nhiều cha mẹ, đọc sách là một trong những hoạt động quan trọng nhất để kích thích trí thông minh ở trẻ. Hiện nay, nhiều cha mẹ có xu hướng đọc sách cho trẻ nghe ngay từ những tháng đầu tiên của thai kỳ ngay cả khi trẻ chưa thể hiểu được ý nghĩa của câu từ. Điều này mang lại cho trẻ một sự khởi đầu thuận lợi trong việc phát triển các kỹ năng ngôn ngữ. Trẻ em đọc sách từ khi còn nhỏ có nhiều khả năng phát triển niềm yêu thích đọc sách suốt đời, xuất sắc ở trường và thành công trong cuộc sống sau này. Chính vì vậy, ngay từ khi con còn nhỏ, cha mẹ hãy dành thời gian kể cho con nghe những câu chuyện phù hợp với độ tuổi và mức độ nhận biết của trẻ để vừa giúp con khám phá thế giới, vừa kích thích sự phát triển của con.
3. Tương tác và giao tiếp với con để con cảm nhận được sự yêu thương
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tình yêu thương, những cái ôm, sự tương tác và chơi với trẻ có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển trí tuệ của trẻ. Các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng những đứa trẻ không được ôm ấp, chơi đùa và yêu thương sẽ chậm phát triển trí tuệ và thậm chí bị trầm cảm. Mối quan hệ yêu thương được hình thành giữa cha mẹ và con cái, sự tương tác trực tiếp giữa các thành viên trong gia đình với con bạn sẽ tạo nền tảng cho các kỹ năng tư duy cao hơn của con.
Ngoài ra, việc giao tiếp cũng là một trong những kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh, giúp phát triển kỹ năng ngôn ngữ mạnh mẽ ở trẻ. Ba mẹ hãy lắng nghe trong khi trẻ nói và phản hồi lại, đặt câu hỏi và chờ con trả lời thay vì để trẻ giao tiếp một mình.
4. Cho con thỏa sức vui chơi và khám phá thế giới
Nhiều bậc cha mẹ lo sợ con sẽ gặp nguy hiểm nên quá bao bọc con mà quên mất rằng con đang ở lứa tuổi cần được vui chơi và tò mò về thế giới. Chính vì vậy, cách dạy con thông minh là hãy để con thỏa sức trải nghiệm những trò chơi và khám phá những điều mới bởi con không chỉ được vui chơi mà còn phát triển trí não tốt hơn. Thông qua các trò chơi, trẻ đang đặt nền móng cho các kỹ năng trí tuệ, xã hội, thể chất và cảm xúc. Bằng cách chơi với những người bạn, trẻ học cách tiếp thu những suy nghĩ, ấn tượng và cảm xúc của những đứa trẻ khác.
5. Khuyến khích con vận động để phát triển thể chất
Vận động không chỉ giúp trẻ có một cơ thể khỏe mạnh còn giúp kích thích trí thông minh của con bởi tập thể dục làm tăng lưu lượng máu lên não và tạo ra các tế bào não mới. Ngoài ra, việc xây dựng thói quen vận động thường xuyên ở trẻ còn giúp con giảm thời gian xem TV, sử dụng điện thoại, giảm các nguy cơ mắc bệnh béo phì.
6. Hãy biến âm nhạc trở thành một phần cuộc sống của con
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nghe nhạc có thể tăng cường trí nhớ, sự tập trung và khả năng tiếp nhận kiến thức mới trong học tập của trẻ. Âm nhạc cũng làm giảm những sự căng thẳng có hại cho não của con. Một trong những kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh là cha mẹ có thể cho con tham gia các lớp học âm nhạc hoặc chơi một nhạc cụ để cải thiện kỹ năng tư duy của con bạn và kích thích não bộ của con phát triển tốt hơn ngay cả khi trẻ ngừng học nhạc khi trưởng thành.
7. Để con giúp cha mẹ làm việc nhà
Đừng vì lo sợ quần áo con vấy bẩn hay con sẽ bị mệt mà cha mẹ không để con giúp những việc nhà đơn giản, phù hợp với lứa tuổi và khả năng của con. Trẻ dưới 2 tuổi có thể cất đồ chơi vào hộp đồ chơi hoặc dọn dẹp bàn sau khi chơi. Trẻ lớn hơn có thể rửa bát ăn của mình, tự giặt khăn tay, đổ rác hoặc hút bụi. Việc để con làm việc nhà giúp con xây dựng tính tự lập, học được cách đóng góp cho gia đình, giúp con hiểu rằng “lao động là vinh quang” và trân trọng những giá trị mà lao động tạo ra.
8. Trở thành người bạn thân thiết của con
Không chỉ là người sinh thành, nuôi dưỡng, cha mẹ còn nên trở thành người bạn thân thiết của con bằng cách kể cho con nghe về những điều thú vị mà cha mẹ đã trải qua ở nơi làm việc hay những trải nghiệm thời thơ ấu tuyệt vời. Làm bạn với con sẽ giúp con học được những bài học cuộc sống, phát triển các kỹ năng giao tiếp cần thiết ở trường học và nơi làm việc sau này. Ngoài ra, hãy nói chuyện với con về cách cha mẹ giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày và trong công việc để giúp con học được cách đối phó với các vấn đề trong cuộc sống.
9. Kích thích sự sáng tạo của trẻ
Bất kỳ đứa trẻ nào cũng được sinh ra với sự sáng tạo. Trong khi một số trẻ có năng khiếu di truyền hơn những trẻ khác, sự sáng tạo có thể được nuôi dưỡng ngay từ khi còn nhỏ. Một số cách để thúc đẩy sự sáng tạo bao gồm cho con tiếp xúc với văn học, âm nhạc và nghệ thuật, đồng thời làm chuẩn bị sẵn giấy và bút màu để con có thể sáng tạo bất cứ lúc nào.
→ Có thể mẹ quan tâm: Phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non hiệu quả
II. Kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh dành cho cha mẹ (Phần 2)
1. Hãy là tấm gương tốt cho con
Trẻ em như một tờ giấy trắng nên các con thường bắt chước hành vi của người lớn. Nếu con thấy cha mẹ đọc sách, sáng tác, vẽ tranh, trẻ có thể bắt chước và trở nên thông minh hơn trong quá trình này. Ngược lại, nếu cha mẹ có thói quen xấu như hút thuốc, giận cá chém thớt, bất lịch sự,.. thì con sẽ dễ dàng học theo và trở thành đứa trẻ ngỗ ngược, tăng động và không nghe lời.
2. Hạn chế thời gian xem TV và sử dụng điện thoại của con
Hiện nay, nhiều bậc cha mẹ đang có xu hướng để trẻ tự chơi iPad, xem TV hoặc sử dụng điện thoại theo ý mình. Tuy nhiên theo kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh, trẻ không nên xem TV cho đến khi 2 tuổi và việc tiếp xúc với TV, điện thoại quá nhiều sẽ ngăn cản con tham gia vào các hoạt động quan trọng hơn đối với sự phát triển của não bộ như vui chơi, giao lưu và đọc sách.
3. Để con đối mặt với rủi ro và thất bại
Những đứa trẻ không chấp nhận rủi ro và trải qua những thất bại hoặc đau đớn (chẳng hạn như ngã xe hoặc thua cuộc trong cuộc đua) sẽ khó phát triển lòng tự trọng và hạn chế khả năng sáng tạo và học hỏi của con. Cách dạy con thông minh là cha mẹ hãy để con tự mình đối mặt với thất bại, đừng giúp con giải quyết mà hãy là người cố vấn cho con để con tự vượt qua vấn đề và rút ra kinh nghiệm cho những lần sau.
4. Cho con tư duy và tự giải quyết vấn đề
Cha mẹ vẫn thường giúp con giải quyết vấn đề vì lo sợ con sẽ không tự mình làm được. Đây là một việc làm thể hiện tình yêu thương con nhưng cũng vô tình kìm hãm sự phát triển của trẻ. Cha mẹ hãy là người hướng dẫn và trao cơ hội cho con tự động não suy nghĩ để tìm ra cách giải quyết vấn đề. Có như vậy, não bộ của con mới hoạt động tốt, kích thích trí thông minh và tính tự lập ở trẻ.
5. Khen ngợi con vì đã nỗ lực hết mình
Trẻ nhỏ rất thích được người lớn khen thưởng mỗi khi làm tốt một việc. Chính vì vậy, cha mẹ hãy khen ngợi mỗi con hoàn thành một nhiệm vụ hay giúp đỡ việc nhà để cho con thấy mình đang kiểm soát thành công của chính mình. Đôi khi con sẽ thất bại trong cuộc sống như chưa đạt điểm tuyệt đối hay chưa chiến thắng trong cuộc thi nhưng cha mẹ hãy cứ khen ngợi vì con đã nỗ lực hết mình. Tuy nhiên, cha mẹ không nên khen con quá thường xuyên bởi trẻ em có xu hướng xem mình là người luôn quan trọng. Thay vào đó, hãy cho con những phản hồi trung thực cùng sự khuyến khích và hỗ trợ để xây dựng lòng tự trọng và tính khiêm tốn của con.
6. La mắng hay đòn roi không phải là cách dạy con tinh tế
Một nghiên cứu của Trường Y Harvard đã chỉ ra rằng “Việc cha mẹ lạm dụng lời nói có thể làm gây tổn thương các đường dẫn não có thể dẫn đến trầm cảm, lo lắng và các vấn đề về xử lý ngôn ngữ của trẻ.” Chính vì vậy, cha mẹ không nên la mắng hay dùng đòn roi trong quá trình dạy con mà hãy khuyên bảo, chỉ ra lỗi sai và phân tích để con hiểu rằng việc làm đó là không đúng và lần sau con không được tái phạm nữa.
7. Khuyến khích con bộc lộ suy nghĩ và cảm xúc của bản thân
Theo kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh, cha mẹ nên để con bộc lộ cảm xúc của mình bởi điều này không chỉ giúp trẻ thể hiện cảm xúc của mình mà còn giúp phát triển tình cảm của trẻ. Ngoài ra, khi muốn răn đe, cha mẹ hãy chú ý đến cảm xúc của con, tránh la mắng quá nghiêm trọng khiến con bị áp lực.
8. Cho trẻ ăn uống đủ chất và ngủ đủ giấc
Ai cũng biết việc ăn uống đủ chất và ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể trẻ phát triển khỏe mạnh và phát triển não bộ tốt hơn. Vì vậy, cha mẹ hãy lên thực đơn bữa ăn đảm bảo cung cấp đủ 4 nhóm dưỡng chất tinh bột, chất béo, đạm và chất xơ cho trẻ và để con ngủ đủ giấc vào ban đêm.
→ Ba mẹ đã biết nên làm gì khi trẻ bướng bỉnh?
III. Tham khảo cách dạy con của người Nhật
1. Giúp trẻ biết rút ra bài học
Các bà mẹ Nhật Bản thường để con rút ra bài học sau mỗi câu chuyện, mỗi bài học, mỗi vấn đề xảy ra trong cuộc sống để con học được những điều tốt đẹp trong cuộc sống và học cách trở nên tự tin hơn.
2. Để con tự lập từ sớm
Hiện nay, nhiều bậc cha mẹ đang có xu hướng để trẻ tự chơi iPad, xem TV hoặc sử dụng điện thoại theo ý mình. Tuy nhiên theo kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh, trẻ không nên xem TV cho đến khi 2 tuổi và việc tiếp xúc với TV, điện thoại quá nhiều sẽ ngăn cản con tham gia vào các hoạt động quan trọng hơn đối với sự phát triển của não bộ như vui chơi, giao lưu và đọc sách.
3. Xây dựng mối quan hệ mẹ con khăng khít
Ở Nhật, tình cảm giữa mẹ và con rất bền chặt. Những người mẹ chấp nhận những gì con họ làm, bởi vì đối với họ, con cái hoàn hảo nhất trong mắt họ. Phương pháp nuôi dạy con chính của các bà mẹ Nhật là để trẻ làm bất cứ điều gì nó muốn cho đến khi trẻ 5 tuổi thay vì cấm đoán con như những bà mẹ khác.
4. Dạy con về tầm quan trọng của gia đình
Cha mẹ Nhật Bản thường nhờ ông bà trông con chứ không thuê người trông trẻ để con cái có thể dành nhiều thời gian hơn với ông bà và những người thân khác. Từ đó, mối quan hệ giữa con và các thành viên trở nên ấm áp và khăng khít bởi được tạo nên bởi những con người luôn ủng hộ và bảo vệ lẫn nhau. Các con sẽ hiểu được tầm quan trọng của hai tiếng “gia đình” và luôn tôn trọng những giá trị mà gia đình mang lại.
5. Dạy trẻ chú ý đến cảm xúc
Trong số những kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh, phụ nữ Nhật luôn chú trọng đến việc để con “nhìn thấy” và tôn trọng cảm xúc và sở thích của người khác. Và cha mẹ Nhật luôn tôn trọng cảm xúc của con cái, họ không ép buộc hoặc khiến con cảm thấy xấu hổ, buồn bã mà dạy con thấu hiểu cảm xúc của người khác, ngay cả những đồ vật vô tri vô giác.
6. Nhắc nhở con chú ý đến các biểu hiện của bản thân
Thông điệp mà các bậc cha mẹ Nhật gửi gắm vào con cái ngay từ khi con mới lọt lòng là luôn nghĩ đến người khác và hành động phù hợp, giữ hòa khí là trên hết. Bất kể ở đâu, nhà hàng, viện bảo tàng hay quán ăn, vỉa hè đông đúc hay những con đường quen thuộc, những đứa trẻ Nhật Bản cũng luôn giữ thái độ bình tĩnh và ôn hòa thay vì la hét, chen lấn và xô đẩy như những đứa trẻ khác cùng tuổi.
Với những bí quyết nuôi con của người Nhật cùng những kinh nghiệm nuôi dạy trẻ thông minh được chia sẻ ở trên, hy vọng các bậc cha mẹ đã biết cách chăm sóc và dạy con trở thành người thành công và hạnh phúc trong cuộc sống. Nếu cha mẹ đang tìm kiếm một phương pháp dạy con phát triển toàn diện thì hãy tham khảo phương pháp Mother Goose Time hiện đang được áp dụng tại trường mầm non song ngữ Con Mèo Vàng nhé!
